O κοσμοπολιτισμός είναι ιδεολογία που φαντάζεται τον κόσμο ως ενιαίο και ενωμένο αλλά βασίζεται σε μια σειρά από οικονομικές, πολιτικές και ηθικές διαιρέσεις και ιεραρχίες, πολλές από τις οποίες εισήχθησαν την εποχή της αποικιοκρατίας. Θεωρούμε λοιπόν ότι ζητήματα που αφορούν την κυκλοφορία του κεφαλαίου, την διακυβέρνηση παγκόσμιων ζητημάτων και την ισότιμη απόδοση δικαιοσύνης είναι κεντρικά στην συζήτηση για τον κοσμοπολιτισμό.

Αναζητούμε ένα νέο πολιτικό φαντασιακό που δεν επιδιώκει να αντικαταστήσει έναν κοσμοπολιτισμό με κάποιον άλλον. Αντίθετα, βασίζεται σε πρακτικές αναγνώρισης, φροντίδας και αλληλεγγύης, όπως αξιοποιούνται από τα κοινωνικά, ιθαγενή και αντιαποικιακά κινήματα και τις επιστημολογίες του Παγκόσμιου Νότου, με άλλα λόγια, μια Κοσμοπολιτική της συμπερίληψης.

Αυτός ο θεματικός άξονας εντάσσει την Ελλάδα – Hellas – μέσα σε τρία πλαίσια:  1) αποικιακά, ιμπεριαλιστικά και μεταποικιακά δίκτυα κυκλοφορίας κεφαλαίων και κερδών όπως και σε εργατικές ή ιθαγενείς αντιστάσεις σε περιφράξεις και επεκτάσεις της αγοράς, 2) πεδία παραγωγής ειδικής γνώσης και εμπειρογνωμοσύνης σχετικά με την διακυβέρνηση τοπικών ή περιφερειακών συγκρούσεων και κρίσεων, και γεωπολιτικών ανταγωνισμών, 3) κινήματα και οργανώσεις ενάντια στην αποικιοκρατία, που περιλαμβάνουν διανοούμενους, αλλά και κοσμοπολιτικές πρακτικές, όπως στάσεις κριτικής και φροντίδας, και χειραφετητικές κοσμολογίες ευάλωτων πληθυσμών και κοινοτήτων αλληλεγγύης.

ΗΜS Serapis με τον Πρίγκιπα της Ουαλίας επί του πλοίου αναχωρώντας από τον Πειραιά. The Illustrated London News. Πηγή: https://www.britishnewspaperarchive.co.uk/

Ως μια παγκόσμια ναυτιλιακή εμπορική οικονομία από την γέννησή της έως σήμερα, η σύγχρονη Ελλάδα μπορεί να μας βοηθήσει να χαρτογραφήσουμε καλύτερα τις συνδέσεις  μεταξύ αποικιοκρατίας και καπιταλισμού σε ένα από τα πιο προνομιακά πεδία κυκλοφορίας του κεφαλαίου, τη θάλασσα.

• Τι μπορούν να αναδείξουν για τη σχέση αποικιοκρατίας και ύστερου καπιταλισμού οι μελέτες  ελληνικών – θαλάσσιων και χερσαίων– εμπορικών διαδρομών και δικτύων, σχέσεων και συνεργασιών της νεότευκτης ελληνικής αστικής τάξης με αποικιακές εταιρείες, συμμετοχής σε θαλάσσιες και χερσαίες περιφράξεις, διακρατικής πειρατείας και άλλων πρακτικών πρωτογενούς συσσώρευσης; Πως συνδιαλέγεται συμβολικά και υλικά η ελληνική εμπορική τάξη με τις χερσαίες και θαλάσσιες αποικιακές οικονομίες του παρελθόντος αλλά και πώς ανοίγεται σε πεδία της πράσινης και γαλάζιας οικονομίας σήμερα;
• Πόσο σημαντικές είναι οι φυλετικές διακρίσεις στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, όπως και η επίκληση της ‘λευκότητας’ και της διαφορετικότητας ως τεχνικές πειθάρχησης μέσα από το διεθνοποιημένο κεφάλαιο και τις σχέσεις παραγωγής; Τι μας λένε για τον καπιταλιστικό κοσμοπολιτισμό οι τοπικές, διεθνικές και διασπορικές κινήσεις κριτικής  και αντίστασης – οργάνωση της εργασίας, απεργίες, σαμποτάζ, λαθρέμποροι, ληστές – ενάντια στο διεθνές και ελληνικό χερσαίο ή θαλάσσιο κεφάλαιο;

Χάρτης των ελληνικών, βουλγαρικών και τουρκικών ανταλλαγών πληθυσμών που ακολούθησαν τη Συνθήκη του Νεϊγύ (1919) και τη Συνθήκη της Λωζάνης (1922). Στο Βακαλόπουλος, Α. (1873). Ιστορία της Μακεδονίας 1354-1833. Πηγή: Ινστιτούτο Βαλκανικών Σπουδών.

Ως βασικό εργαστήριο για τον σχεδιασμό μοντέλων επέμβασης μετά από συγκρούσεις και κρίσεις, το παράδειγμα της σύγχρονης Ελλάδας μπορεί να συμβάλει στον εντοπισμό γενεαλογιών, τεχνολογιών και ηθικών της μετα-αποικιακής παγκόσμιας διακυβέρνησης.

• Πώς τα αποικιακά σχήματα, όπως οι οθωμανικές Διομολογήσεις, η προστασία των θρησκευτικών μειονοτήτων, οι ανταλλαγές πληθυσμών και οι πρόσφατοι έλεγχοι των προσφυγικών ροών  – όλα εισηγμένα στο όνομα φιλελεύθερων ιδεών κοσμοπολιτισμού, όπως το ελεύθερο εμπόριο, η προστασία των πληθυσμών, η διάσωση ζωών κι ο ανθρωπισμός γενικότερα – εδραίωσαν διαχρονικά την εθνική καθαρότητα και τις διοικητικές εξουσίες του ελληνικού κράτους; Στο πρόσφατο παρελθόν, η παρέμβαση στη διχασμένη Κύπρο, η κρίση χρέους και η θαλάσσια διαιτησία με την Τουρκία μπορούν να προστεθούν σε αυτόν τον κατάλογο.
• Ποια είναι η θέση των ελληνικών και διασπορικών κοινοτήτων τεχνογνωσίας και παραγωγής γνώσης στις επιστήμες της δημογραφίας, της χαρτογραφίας και της οικονομίας, ποιές οι γενεαλογίες της διαχείρισης του εθνικού χρέους στο αποικιακό αρχείο; Πώς εγγράφονται οι Έλληνες μελετητές, διανοούμενοι και ειδικοί του πολιτισμού γενικότερα στα διεθνή μεταπολεμικά αντικομμουνιστικά δίκτυα και τα δίκτυα κοινωνικής χειραγώγησης στον Ψυχρό Πόλεμο; Πώς συμμετείχαν οι διανοούμενοι της ελληνικής διασποράς   (δικηγόροι, καλλιτέχνες, ποιητές, μελετητές) σε αντι-αποικιακά και κοινωνικά κινήματα στον Παγκόσμιο Νότο και τη Δύση αντίστοιχα;

CANAN, Purgatory, 2017. Tulle curtain, sequin, rope, cloth, bell, light source, rotating mechanism, Arter Collection from CANAN: Behind Mount Qaf. Curator: Nazlı Gürlek. Exhibition view, 2017. Photo: Murat Germen. Courtesy of Arter.

Ως κρίσιμο σταυροδρόμι ριζοσπαστικών δικτύων και δικτύων αλληλεγγύης που εκτείνονται  μεταξύ Βαλκανίων, Ανατολικής Μεσογείου, ωκεανών  και Παγκόσμιου Νότου, η ελληνική εμπειρία μπορεί να εμπλουτίσει την κατανόηση σύγχρονων κοσμοπολιτικών διασυνδέσεων και την αναζήτηση ριζοσπαστικών και χειραφετητικών πρακτικών δια μέσου πολιτισμικών, θρησκευτικών και κοσμολογικών συναντήσεων.

• Πώς μπορούμε να επανεξετάσουμε τη συνάντηση της κοσμοπολίτικης διαίρεσης μεταξύ Θρησκείας και εκκοσμίκευσης και τον αντίκτυπο της προτεσταντικής ηγεμονικής γραμματικής για τον ορισμό της θρησκείας στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό και το Ισλάμ;
• Πώς μπορούμε να ανακαλύψουμε νέους τόπους κοσμοπολιτικής ως ενσώματη κριτική – διαμαρτυρίες, αλληλεγγύη και αντίσταση, φεμινιστικές μεθοδολογίες, μνήμες κυριαρχίας και δουλείας, καταναγκαστική εργασία, ξεριζωμός και προσφυγιά; Πώς μπορούμε να μάθουμε από τις θεραπείες του πάσχοντος σώματος μέσω φροντίδας, μουσικής και επιτέλεσης, όπως αυτές εξασκούνται από διάφορες αποκλίνουσες θρησκευτικές παραδόσεις; Πως οι  συμπεριληπτικές πρακτικές φροντίδας, αγάπης, αλληλεγγύης και ενσυναίσθησης, λόγω ιθαγενούς κατάστασης και φύλου, μπορούν μέσα από διαθεματικές και διατομικές δράσεις να αναδείξουν τις  ευαλωτότητες που αμφισβητούν την κυριαρχία;

εισηγητές/συντονιστές: Νικόλαος Κοσματόπουλος, Δέσποινα Λαλάκη, Φωτεινή Τσιμπιρίδου