Να απο-αποικιοποιήσουμε την Hellas/Να απο-αποικιοποιήσουμε τα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη: Μια πρώτη επαφή

Αρχική φωτογραφία: Αυλόπορτα στην Εράτυρα, Φωτεινή Τσιμπιρίδου, Οκτώβριος 2020

Ημερομηνία: 19 Μαΐου 2021

Ώρα: 5-8 μμ

Διοργανωτές: dëcoloиıze hellάş σε συνεργασία με το Εργαστήριο Μελέτης του Πολιτισμού, των Συνόρων και του Κοινωνικού Φύλου και το ΠΜΣ «Ιστορία, Ανθρωπολογία και Πολιτισμός στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη» του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, καθώς και με το δίκτυο CREABALK.

Υπεύθυνοι: Φωτεινή Τσιμπιρίδου, Ελένη Σιδέρη, Ιωάννης Μάνος

Συντονισμός της συζήτησης: Ιωάννης Μάνος

(Η συζήτηση διεξήχθη στα αγγλικά. Στο βίντεο, μπορείτε να την παρακολουθήσετε και με ελληνικούς υποτίτλους)

Το διαδικτυακό αυτό σεμινάριο έφερε στο ίδιο τραπέζι ανθρωπολόγους, γεωγράφους και κοινωνιολόγους, ερευνητές πεδίου και καλλιτέχνες από τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, ερευνητές και ερευνήτριες που έχουν ασχοληθεί επί μακρόν με ζητήματα μειονοτήτων, συνόρων, μετανάστευσης, πολιτισμικής διαφοράς, πατριαρχίας, φυλής και κοινωνικής ανισότητας. Διερευνήθηκαν οι τρόποι με τους οποίους καθημερινές ιστορίες συγκατοίκησης και δημιουργικών αντι-κοινών μπορούν να εγγραφούν σε εγχειρήματα ιστορικής και επιστημολογικής απο-αποικιοποίησης της εποχής μας.

Στο σεμινάριο συζητήθηκαν ζητήματα τα οποία σχετίζονται με τη μελέτη του ευρύτερου βαλκανικού χώρου στο συγκείμενο της παγκόσμιας συζήτησης γύρω από την απο-αποικιοποίηση. Σε συνεργασία με το δίκτυο CREABALK, στο σεμινάριο τονίστηκε η σημασία των εναλλακτικών τρόπων κατανόησης και διδασκαλίας, καθώς και του συγκερασμού τής κριτικής και δημιουργικής γνώσης με ενσυναίσθηση, πέρα από την Ακαδημία και σε επικοινωνία με το γενικό κοινό/ακροατήριο των βαλκανικών πόλεων.

Πρόγραμμα:

1. «Να απο-αποικιοποιήσουμε την Hellas/Να απο-αποικιοποιήσουμε τα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη: Μια πρώτη επαφή», Εισαγωγικές παρατηρήσεις από τη Φωτεινή Τσιμπιρίδου.
2. «Πλαισιώσεις φυλής και απο-αποικιοποίησης: συνδέοντας μετα-γιουγκοσλαβικούς χώρους με την Hellas», podcast από την Catherine Baker.
3. «Απο-αποικιακή θεωρία και πρακτικές στην Ανατολική και Νοτιοανατολική Ευρώπη». Παρουσίαση Ειδικού Τεύχους από τον Philipp Lottholz (εκ μέρους και των Katarina Kušić, Polina Manolova).
4. «Η επιστροφή του αποικιακού: Κατανοώντας τον ρόλο της Ανατολικής Ευρώπης στον διάλογο περί παγκόσμιας αποικιοποίησης και τους απο-αποικιακούς αγώνες». Παρουσίαση εργαστηρίου από τον Zoltán Ginelli (εκ μέρους και των Romina Istratii, Márton Demeter).
5. «Υλοποιώντας την επιστημολογική απο-αποικιοποίηση στη Βοσνία: Περιφερειακοί εαυτοί», αναστοχασμοί από την Daniela Majstorovic.
6. «Η Θεσσαλονίκη και άλλες βαλκανικές πόλεις: Μνημεία, Μνήμη, Αναπαράσταση, συν-αισθηματικές βιογραφίες, πολιτισμικές γεωγραφίες και αισθητηριακή ανθρωπολογία της καθημερινότητας», για τις δράσεις του δικτύου CREABALK, από την Ελένη Σιδέρη (Pierre Sintès, Alessandro Galliccio, Olivier Givre, Φωτεινή Τσιμπιρίδου).

Στον παρακάτω σύνδεσμο, μπορείτε να δείτε μια ψηφιακή ξενάγηση (στα γαλλικά) στην έκθεση Rue d’Alger από τους Alessandro Gallicchio και Pierre Sintès . Η έκθεση λειτουργεί ως πέρασμα για τη σύνδεση του Βαλκανικού χώρου με τη Μεσόγειο, τις πολλαπλές γεωγραφίες, τις εξαιρέσεις και τις αποικιακές ιστορίες τους. Η έκθεση πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της MANIFESTA 13 MARSEILLE, και θα συζητηθεί στο εργαστήριο μαζί με άλλα πρότζεκτ ερευνητών και καλλιτεχνών από τα Βαλκάνια και την Ανατολική Ευρώπη.

Παράλληλα, στον παρακάτω σύνδεσμο μπορείτε να βρείτε πληροφορίες για την έκθεση «ΔΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΚΙΝΗΜΑ: Παγκόσμια Ανατολική Ευρώπη και Παγκόσμιος Νότος» την οποία συνεπιμελείται ο Zoltán Ginelli (επίσης συμμετέχοντας στο εργαστήριο). Η έκθεση γίνεται στα πλαίσια της 3ης έκδοσης της OFF-Biennale της Βουδαπέστης “INHALE”, και εξετάζει τις ιστορικές σχέσεις μεταξύ της παγκόσμιας περιφέρειας (Παγκόσμιος Νότος) και της ημι-περιφέρειας (Ανατολική Ευρώπη) κατά τον 20ο αιώνα μέσα από το πρίσμα της αποικιακότητας, της περιφερειακότητας και της μετανάστευσης.

κλικ εδώ

Βιογραφικά ομιλητών/ομιλητριών:

Η Catherine Baker διδάσκει Ιστορία του 20ου αιώνα στο Πανεπιστήμιου του Χαλ στην Αγγλία. Ειδικεύεται στην ιστορία της περιόδου μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, στις διεθνείς σχέσεις και τις πολιτισμικές σπουδές, με εστίαση στην περιοχή της πρώην Γιουγκοσλαβίας εντός ενός διεθνικού και παγκοσμίου πλαισίου. Οι ερευνητικές της δραστηριότητες συνδέονται με το ευρύτερο ενδιαφέρον της για τις πολιτικές της αναπαράστασης, της αφήγησης και της γνώσης του παρελθόντος. Οι τρέχουσες δραστηριότητές της περιλαμβάνουν τις σχέσεις μεταξύ πολέμου/στρατού και δημοφιλούς κουλτούρας· την πολιτιστική πολιτική των διεθνών εκδηλώσεων (μεταξύ αυτών ο Ευρωπαϊκός Διαγωνισμός Τραγουδιού)· τις ΛΟΑΤΚΙ πολιτικές και ταυτότητες από την ύστερη περίοδο του Ψυχρού Πολέμου και έπειτα, συμπεριλαμβανομένων των κουίρ αναπαραστάσεων στα ΜΜΕ· και την έννοια της «φυλής» στη γιουγκοσλαβική επικράτεια. Έχει επίσης διεξάγει έρευνα για τον ρόλο διερμηνέων και μεταφραστών στη διατήρηση της ειρήνης.

Επικοινωνία: Catherine.Baker@hull.ac.uk

Ο Alessandro Gallicchio είναι καθηγητής σύγχρονης ιστορίας τέχνης στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών στο Νιμ της Γαλλίας· ανήκει επίσης στο επικουρικό διδακτικό προσωπικό της σχολής TELEMMe στο πανεπιστήμιο της Αιξ-αν-Προβάνς στη νότια Γαλλία. Μετά το πέρας της διδακτορικής διατριβής του, έγινε μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Institut National d’Histoire de l’Art (Εθνικό Ινστιτούτο για την Ιστορία της Τέχνης) και στο Pompidou Center, ενώ έχει διερευνήσει τις σχέσεις μεταξύ τέχνης και αστικού χώρου στη σύγχρονη Αλβανία. Μαζί με τον Pierre Sintès έχει ιδρύσει την πρωτοβουλία MonuMed, ένα εγχείρημα τέχνης και κοινωνικών επιστημών το οποίο βασίζεται στη διεπιστημονική προσέγγιση, σε έναν διάλογο μεταξύ της ιστορίας της τέχνης, της πολιτισμικής γεωγραφίας, της αρχιτεκτονικής ιστορίας και της ανθρωπολογίας, και εστιάζει στις νέες πρακτικές της καλλιτεχνικής και αρχιτεκτονικής μνημειοποίησης. Το 2020 ήταν υπότροφος του προγράμματος André Chastel στη Villa Medici στη Ρώμη, ενώ το 2021 είναι φιλοξενούμενος ερευνητής στη Γαλλική Σχολή της Αθήνας. Ως ανεξάρτητος επιμελητής, συνεργάζεται με διεθνή καλλιτεχνικά κέντρα και μουσεία, ενώ παρουσίασε την έκθεση Rue d’Alger στη Μπιενάλε της Μασσαλίας (Manifesta 13 Marseille Les Parallèles du Sud Biennial).

Επικοινωνία: alessandro.gallicchio@gmail.com

Ο Zoltán Ginelli είναι υποψήφιος διδάκτορας γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο Eötvös Loránd στην Ουγγαρία. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα και οι διδασκαλίες του εστιάζουν στην κριτική γεωγραφία, την ιστορική και πολιτική γεωγραφία, και τις γεωγραφίες της γνώσης· παράλληλα ειδικεύεται στην ιστορία, την κοινωνιολογία και τη φιλοσοφία της επιστήμης, την επικοινωνία της επιστήμης, και τις επιστημικές και τεχνολογικές σπουδές. Η διατριβή του, η οποία πρόκειται να εκδοθεί σε βιβλίο, είναι μια διεθνική ιστορία της «ποσοτικής επανάστασης» στη γεωγραφία του Ψυχρού Πολέμου, ενώ με την τρέχουσα έρευνά του επιχειρεί να ερμηνεύσει εκ νέου την αποικιακή ιστορία και τη μεταποικιακή σκέψη στην Ανατολική Ευρώπη. Από το 2015 είναι βοηθός έρευνας στα διεθνή ερευνητικά πρότζεκτ «το 1989 μετά το 1989» και «Ο σοσιαλισμός γίνεται παγκόσμιος» στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ. Ο Zoltán είναι αφοσιωμένος στην καταπολέμηση της κοινωνικής αδικίας, στην προώθηση της κριτικής διδασκαλίας και της κριτικής γεωγραφίας στην Ουγγαρία, απ’ όπου τρέχει δύο ιστολόγια, το Φόρουμ για τους Ούγγρους Κριτικούς Γεωγράφους (https://www.facebook.com/kritikaifoldrajz) και το σάιτ Κριτικές Γεωγραφίες (https://kritikaifoldrajz.hu). Όποτε μπορεί, απολαμβάνει την ανάγνωση ακαδημαϊκών μελετών, τη συγγραφή, τα ταξίδια και την τέχνη, ενώ τα μελαγχολικά απογεύματα παίζει τα μπλουζ στη πολύτιμη κιθάρα του, μια αμερικανική Fender Stratocaster.

Επικοινωνία: zginelli@gmail.com

Ο Olivier Givre είναι ανθρωπολόγος και αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Lumière στη Λυόν. Εργάζεται κυρίως στα Βαλκάνια (στη Βουλγαρία, την Ελλάδα και αλλού) σε διάφορα πεδία: τελετουργικές και θρησκευτικές δυναμικές, διεργασίες μνήμης και κληρονομιάς, ζητήματα συνόρων και χώρου. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα αφορούν την οικολογική ανθρωπολογία, την αισθητηριακή ανθρωπολογία και τη δημιουργία έρευνας. Είναι συνιδρυτής του δικτύου CREABALK – Creative Balkans. https://univ-lyon2.academia.edu/OlivierGivre

Επικοινωνία: olivier.givre1@univ-lyon2.fr

H Danijela Majstorović (MA 2003, Πανεπιστήμιο του Οχάιο – PhD 2006, Πανεπιστήμιο της Μπάνια Λούκα) είναι καθηγήτρια αγγλικής γλωσσολογίας και πολιτισμικών σπουδών στο αγγλικό τμήμα του Πανεπιστημίου της Μπάνια Λούκα. Είναι επίσης υπότροφος ερευνήτρια του ιδρύματος Humboldt στο Πανεπιστήμιο Justus Liebig στο Γκίσεν της Γερμανίας, όπου μελετά τις κοινωνικές διαμαρτυρίες και τις μεταναστεύσεις του τρίτου κύματος από και προς τα δυτικά Βαλκάνια. Υπήρξε επισκέπτρια ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ το 2006, υπότροφος Fulbright στο UCLA το 2012-2013, μεταδιδακτορική υπότροφος του προγράμματος Canada Research Chair στις Πολιτισμικές Σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Αλμπέρτα το 2014, και επισκέπτρια ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα το 2016. Τα ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν την κριτική ανάλυση λόγου, την κριτική θεωρία, τη φεμινιστική θεωρία, τη μεταποικιακή και απο-αποικιακή θεωρία και την κατάσταση στη Βοσνία μετά τη συμφωνία του Ντέιτον. Έχει δημοσιεύσει πάνω από 25 άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά, έχει συμμετάσχει στη συγγραφή του βιβλίου Youth Ethnic and National Identity in Bosnia and Herzegovina (Palgrave, 2013), και έχει συγγράψει τα βιβλία  Diskursiperiferije (Biblioteka XX vek, Belgrade) and Diskurs, moć i međunarodnazajednica (FF Banja Luka, 2007). Έχει επίσης επιμεληθεί τους τόμους Living With Patriarchy: Discursive Construction of Gendered Subjects Across Cultures (John Benjamins, 2011), U okriljunacije  (CKSP Banja Luka, 2011) και Kritičkekulturološkestudije u postjugoslovenskomprostoru (Banja Luka, 2012). Το νέο της βιβλίο Discourse and Affect in Post-socialist Bosnia and Herzegovina: Peripheral Selves θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Palgrave μέσα στο 2021.

Επικοινωνία: kulturoloskestudije@gmail.com

O Philipp Lottholz είναι μεταδιδακτορικός ερευνητής στο Collaborative Research Centre / Transregio 138 “Dynamics of Security” και στο Κοινωνιολογικό Ινστιτούτο τού Justuse Leibig Πανεπιστημίου του Γκίσεν στη Γερμανία. Η έρευνά του εστιάζει στην πολιτική και κοινωνική αλλαγή στη μετασοσιαλιστική Κεντρική Ασία και την Ανατολική Ευρώπη. Πιο συγκεκριμένα, ασχολείται με την πορεία ανάδυσης των νέων κρατών, την οικοδόμηση της ειρήνης και τις πρακτικές που στοχεύουν στην ασφάλεια. Ενδιαφέρεται, επιπλέον, για την ασφάλεια των ερευνητών, τις διαλογικές και εστιασμένες στην πρακτική προσεγγίσεις στην παραγωγή γνώσης, καθώς επίσης για τη μετα/απο-αποικιακή σκέψη. Τα αποτελέσματα της έρευνάς του για την κοινοτική ασφάλεια, τη διεθνοτική συμφιλίωση και τις “πολιτικές της διαφοράς” έχουν δημοσιευτεί στα επιστημονικά περιοδικά International Peacekeeping, Journal of Intervention and Statebuilding, και Central Asian Survey, καθώς και στους συλλογικούς τόμους Interrogating Illiberal Peace in Eurasia: Critical Perspectives on Peace and Conflict (Rowman & Littlefield) και Hybridity: Law, Culture and Development (Routledge).

Επικοινωνία: Philipp.Lottholz@sowi.uni-giessen.de

Ο Ιωάννης Μάνος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας στη Θεσσαλονίκη. Έχει σπουδάσει Ιστορία και Αρχαιολογία στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και Κοινωνική Ανθρωπολογία στα πανεπιστήμια του Αμβούργου και του Σάσεξ. Εργάζεται ως ερευνητής στο Sussex European Institute του Πανεπιστημίου του Σάσεξ, ενώ είναι υπότροφος του προγράμματος Marie Curie της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι μέλος της εκδοτικής επιτροπής του επιστημονικού περιοδικού Teaching Anthropology Journal (Royal Anthropological Institute) και συμπροεδρεύει στο δίκτυο EASA – Teaching Anthropology Network. Είναι ιδρυτικό μέλος του ακαδημαϊκού δικτύου για την ανθρωπολογία και τα Βαλκάνια «Border Crossings», καθώς και μέλος της συμβουλευτικής και εκδοτικής επιτροπής του. Τα βασικά ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζουν στα γεωπολιτικά σύνορα και στις μεθοριακές περιοχές, στον εθνικισμό και τις πολιτικές των ταυτοτήτων, στην ανθρωπολογία του χορού, τη μετανάστευση και τη μεθοδολογία διδασκαλίας της ανθρωπολογίας.

Επικοινωνία: imanos@uom.edu.gr

Η Ελένη Σιδέρη είναι επίκουρη καθηγήτρια στο τμήμα Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, ενώ έχει εκπονήσει τη διδακτορική της διατριβή στην κοινωνική ανθρωπολογία στο SOAS / Πανεπιστήμιο του Λονδίνου. Είναι κάτοχος τριών τίτλων μεταπτυχιακών σπουδών, στην Κοινωνική Ανθρωπολογία, στις Σπουδές της Εγγύς και της Άπω Ανατολής (SOAS) και στην Κοινωνιογλωσσολογία (ΑΠΘ). Έχει κάνει προπτυχιακές σπουδές και στη σχολή κινηματογράφου του ΑΠΘ. Έχει διεξάγει επιτόπιες έρευνες στον Καύκασο, στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και στην Ελλάδα. Τα ακαδημαϊκά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν τη διασπορά, τις διεθνικές μεταναστεύσεις, τις κινητικότητες, τον τουρισμό και την αστική ανάπτυξη μετά από πολεμικές συρράξεις, τη γλώσσα και την κοινωνιογλωσσολογία, τις μετασοσιαλιστικές κοινωνίες, καθώς επίσης τον κινηματογράφο, τις αφηγήσεις σε ταινίες και τηλεόραση, την ανθρωπολογία των ΜΜΕ, την πειραματική εθνογραφική γραφή και τις ψηφιακές τεχνολογίες. Έχει συν-επιμεληθεί τον τόμο Religions and Migrations in the Black Sea  (Macmillan/Palgrave, 2017).

Επικοινωνία: elasideri@uom.edu.gr

Ο Pierre Sintès είναι αναπληρωτής καθηγητής πολιτισμικής και κοινωνικής γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο Aix- Marseille στη Γαλλία. Η έρευνά του αφορά τους κοινωνικούς και πολιτικούς μετασχηματισμούς που σχετίζονται με τη μετανάστευση, τη διασπορά και την κινητικότητα στην Ελλάδα και άλλες βαλκανικές χώρες. Πιο συγκεκριμένα, εστιάζει σε λόγους αναγνώρισης, κοινωνικές και εθνοτικές εγγύτητες και σχέσεις μεταξύ ταυτότητας και χώρου. Οι πιο πρόσφατες δημοσιεύσεις του (στα αγγλικά) περιλαμβάνουν τα βιβλία Chasing the Past: Geopolitics of Memory on the Margins of Modern Greece (Liverpool University Press, 2020), Social Practices and Local Configurations in the Balkans (European university of Tirana Press, 2013) και Borders, Mobilities and Migrations. Perspectives from the Mediterranean, 19–21st Century (Peter Lang, 2011). Είναι συνιδρυτής του δικτύου CREABALK – Creative Balkans.

Επικοινωνία: Pierre.sintes@univ-amu.fr

Η Φωτεινή Τσιμπιρίδου  είναι καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Τμήμα  Βαλκανικών Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και διευθύντρια του Εργαστηρίου Μελέτης του Πολιτισμού, των Συνόρων και του Κοινωνικού Φύλου. Πραγματοποίησε επιτόπια έρευνα σε ένα χωριό πρώην προσφύγων και σε πομακικούς πληθυσμούς της ελληνικής Θράκης, σε χωριά της Μακεδονίας, της Πελοποννήσου και στο Σουλτανάτο του Ομάν. Μελέτησε λόγους και πρακτικές εθνικισμού και πολυπολιτισμικότητας στην ελληνική Θράκη, ενώ πραγματοποίησε συστηματική εθνογραφική έρευνα για τα φύλα, την πολιτειότητα και τις δημιουργικές εναλλακτικές δημοσιότητες στην Ιστανμπούλ. Από το 2018 και στο πλαίσιο της μετααποικιακής κριτικής, διερευνά το είδος της μετα-οθωμανικής θρησκευτικότητας και τις έμφυλες υποκειμενικότητες στα Βαλκάνια, την Τουρκία και την Μέση Ανατολή. Παράλληλα και  υπό το πρίσμα της κριτικής αστεακής εθνογραφίας σε πόλεις της Μεσογείου, αναζητά τη σημασία των φεμινιστικών μεθοδολογιών και των άλλων πρακτικών αντίστασης και δημιουργικής διαμαρτυρίας στον δρόμο της κοσμοπολιτικής. Είναι συνιδρύτρια του δικτύου CREABALK – Creative Balkans.

Επικοινωνία: ft@uom.edu.gr