Πρέπει να αρνηθούμε να ζητήσουμε συγγνώμη για την ανθρωπιά των Παλαιστινίων

του Zubayr Alikhan

«Οι βόμβες μας σηματοδοτούν μια αποφασιστική καμπή στον απελευθερωτικό μας αγώνα. Με το να μεταφέρουμε τον πόλεμο στην Οδό Μισλέ, στην Οδό ντ’Ισλύ και στο πρακτορείο της Air France στη Μαυριτανία  μεταφέρουμε τον πόλεμο στο Παρίσι, στη Λυών ή στη Μασσαλία», είπα στη Σαμία. «Ο πατέρας σου είχε δίκιο, θα πρέπει να έχουν τρελαθεί. Η απάντησή τους θα είναι τρομερή και άγρια, αλλά πρέπει να συνεχίσουμε, γιατί η απελευθέρωση της χώρας μας εξαρτάται από τη μεταφορά του πολέμου στα “δικά τους” εδάφη. Τώρα τα λόγια του πατέρα μου —“νικήστε ή πεθάνετε”— αποκτούν το πλήρες νόημά τους για εμάς».

Zohra Drif, Inside the Battle of Algiers (Μέσα στην Μάχη της Αλγερίας)

Νωρίς το Σάββατο στις 7 Οκτωβρίου η παλαιστινιακή αντίσταση ξεκίνησε μια άνευ προηγουμένου αποαποικιοκρατική επιχείρηση [1], εκτοξεύοντας πάνω από 5.000 ρουκέτες, σπάζοντας την πολιορκία 16+ ετών, διεισδύοντας σε αρκετούς παράνομους οικισμούς ισραηλινών εποίκων, παίρνοντας πίσω κλεμμένα παλαιστινιακά εδάφη, στοχεύοντας και αιχμαλωτίζοντας αμέτρητους αποικιακούς εποίκους με στολές ή με πολιτικά ρούχα. Η επιχείρηση που ονομάστηκε «Κατακλυσμός του Αλ-Άκσα» έγινε ως αντίποινα για τις επαναλαμβανόμενες σιωνιστικές επιδρομές και παραβιάσεις του τεμένους Αλ-Άκσα, τις επιθέσεις σε Παλαιστίνιες γυναίκες και τη δολοφονία πάνω από 700 Παλαιστινίων μέχρι στιγμής από τις αρχές του έτους. Αλλά η ιθαγενική αντίσταση δεν είναι ποτέ καθαρά ανακλαστική. Η επιχείρηση στοχεύει στην απελευθέρωση, στην αποαποικιοποίηση με την με την πιο κυριολεκτική έννοια [2], και στην επιστροφή των ιθαγενών. Τις προσεχείς ημέρες, οι Παλαιστίνιοι αναπόφευκτα θα συρθούν στις αίθουσες τύπου και θα τους ζητηθεί, θα τους δοθεί εντολή, να καταδικάσουν. Απηχώντας την αποικιακή «Διακήρυξη»[3] (Requirimiento) του 1513, τα αυτοκρατορικά μέσα ενημέρωσης θα διατάξουν τους Παλαιστίνιους να αποδεχθούν τη νομιμότητα της αποικιακής κυριαρχίας, να δηλώσουν την ικανοποίησή τους ως αποικιακά υποκείμενα και να αποδεχτούν ότι εάν «δεν υπακούσουν και αν αρνηθούν να δεχτούν τον κύριό τους, αν αντισταθούν και αμφισβητήσουν… τους θανάτους και τις απώλειες που θα επακολουθήσουν… [θα] ευθύνονται [οι ίδιοι]». Φυσικά, οι αγαθοί αποικιακοί κυρίαρχοι, οι «υψηλότητες» και οι «ιππότες» -χωρίς να ξεχνάμε τους «φιλελεύθερους» έποικους- θα διαμαρτυρηθούν ότι στην περίπτωση αυτή έτσι έπρεπε να γίνει, ότι οι βάρβαροι γηγενείς Παλαιστίνιοι τους ανάγκασαν να το κάνουν. Πολλοί θα παρασυρθούν. Πολλοί θα λυγίσουν. Η αντίσταση τώρα, θα είναι πιο δύσκολη από ποτέ και επομένως υψίστης σημασίας.

Κρίσιμο στοιχείο για την αποικιοκρατία, ως πρακτική εφαρμογή του Ιμπεριαλισμού [4], είναι ο έλεγχος της αφήγησης. Ωστόσο, παρότι πολλοί έχουν επικεντρωθεί στην αποκάλυψη των περιεχομένων της αποικιακής αφήγησης, αναλύοντας την ορολογία και ανατέμνοντας τους ισχυρισμούς της, δεν έχει δοθεί αντίστοιχη προσοχή στα δομικά πλαίσια της αυτοκρατορικής ιδεολογίας. Ακόμα κι εκεί όπου οι αυτοκρατορικές ιδεολογίες έχουν σε μεγάλο βαθμό αποσαρθρωθεί –μολονότι είναι πλέον εσωτερικευμένες και τελετουργικά διασπειρόμενες–, οι δομές εξουσίας τους, δηλαδή, ο τρόπος τοποθέτησης του παρατηρητή σε σχέση με το υποκείμενο, έχουν διατηρηθεί και διαποτίζουν ακόμη και τα πλέον καλοπροαίρετα μυαλά. Στο πλαίσιο του σιωνιστικού αποικισμού της Παλαιστίνης, αυτές οι ιεραρχικές δομές εξουσίας σημαίνουν ότι ο Παλαιστίνιος θα πρέπει να δώσει εξηγήσεις, να δικαιολογήσει τις πράξεις του, να αιτιολογήσει την παρουσία του, να αποδείξει την ανθρωπιά του. Ο Παλαιστίνιος φέρει το βάρος της απόδειξης.

Πέρα από την ενίσχυσή της με δεκάδες εκατομμύρια δολάρια, το πρώτο βήμα της Χασμπάρα [5] για να καταφέρει να επιβάλλει τη δική της αφήγηση και να κατακλύσει τόσο τον Παλαιστίνιο όσο και τον παρατηρητή με μια ομοβροντία από πλάνες, λασπολογίες και κατηγορίες, ήταν να τοποθετήσει τους Παλαιστίνιους σε θέση άμυνας. Έτσι, οι παλαιστινιακές φωνές και οι διεθνείς τους υποστηρικτές έχουν σε μεγάλο βαθμό εγκλωβιστεί ανάμεσα στην κατάρριψη μύθων, στην απάντηση της αυτοκρατορικής ρητορικής και στην αντίκρουση των αποικιακών κατηγοριών. Ακόμα και οι πιο ειλικρινείς και ριζοσπάστες έχουν πέσει θύματα του αυτοκρατορικού ελέγχου· η επαναστατική σκέψη λαμβάνει χώρα εντός των συνόρων, εντός του γκέτο, μεταξύ των σημείων ελέγχου των αποικιακών πλαισίων. Η διάδοση μιας αυθεντικής, ανεξάρτητης παλαιστινιακής αφήγησης έχει περάσει σε δεύτερη μοίρα. Εδώ είναι που μπαίνουν στο παιχνίδι οι αυτοκρατορικές αφηγηματικές δομές εξουσίας: Ποιος κάνει τις ερωτήσεις; Ποιος πρέπει να απαντήσει; Ποιος ελέγχεται; Ποιος κρίνει;

Καθώς συλλογίζομαι αυτά τα κρίσιμα ερωτήματα και αμφισβητώ θεμελιώδεις παραδοχές, η σκέψη μου στρέφεται στο βιβλίο του Έντουαρντ Σαΐντ με τίτλο After the Last Sky (Μετά τον τελευταίο ουρανό):

«Κι εμείς κοιτάζουμε τους παρατηρητές μας. Εμείς οι Παλαιστίνιοι μερικές φορές το ξεχνάμε αυτό —όπως συμβαίνει σε μια χώρα μετά την άλλη, η επιτήρηση, ο εγκλεισμός και η μελέτη των Παλαιστινίων είναι μέρος της πολιτικής διαδικασίας απομείωσης της υπόστασής μας και αποτροπής της εθνικής μας ολοκλήρωσης, παρά μόνο αν αποδεχτούμε τον εαυτό μας ως τον Άλλο που είναι αντίπαλος και άνισος, και πάντοτε σε θέση άμυνας— αλλά κι εμείς κοιτάμε, κι εμείς εξετάζουμε, αξιολογούμε, κρίνουμε. Είμαστε κάτι περισσότερο από το αντικείμενο που κατέχει κάποιος άλλος. Κάνουμε περισσότερα από το να στεκόμαστε παθητικά μπροστά σε όποιον, για τον οποιονδήποτε λόγο, θέλησε να μας κοιτάξει».

Συνεπώς, δεν πρέπει να χάσουμε τους εαυτούς μας προσπαθώντας να αμφισβητήσουμε τους ισχυρισμούς περί ιθαγενικής αγριότητας και να καταρρίψουμε τις κατηγορίες για παλαιστινιακή τρομοκρατία. Αντιθέτως, θα πρέπει να αντιπαλέψουμε την κύρια παραδοχή ότι ο Παλαιστίνιος πρέπει να απαντήσει, ότι ο παρατηρητής έχει το δικαίωμα να θέτει ερωτήσεις. Πρέπει να ενεργοποιήσουμε μια ηθική άρνησης. Πρέπει να αρνηθούμε «το αδιαμφισβήτητο δικαίωμα του εποίκου να μάθει. Όπως υπογραμμίζει η ιθαγενής ακαδημαϊκός Eve Tuck στην εργασία της “Unbecoming Claims: Pedagogies of Refusal” (Ανάρμοστες αξιώσεις: Παιδαγωγικές της άρνησης), η ηθική της άρνησης δεν είναι μια στάση αρνητισμού, δεν είναι απλώς ένα «όχι», αλλά είναι μια παραγωγική θέση που επιτρέπει τη γέννηση και την καλλιέργεια ανεξάρτητων ιθαγενών προοπτικών, ερμηνειών, αναλύσεων και φωνών. Η άρνηση απάντησης, η εναντίωση στην ίδια την πράξη της ερώτησης, περίπου όπως και η αρχική άρνηση της αποικιοποίησης, της μετατροπής σε αποικιακό υποκείμενο, αφαιρεί από τον κυρίαρχο τον έλεγχο, θρυμματίζει την ασυμμετρία των κυρίαρχων διαλόγων, διαλύει τις θεσιακές ιεραρχίες και επιτρέπει εναλλακτικές αφηγήσεις — την εκ νέου παρουσίαση της γηγενούς αφήγησης.

Λειτουργώντας από θέση ανωτερότητας, τα κυρίαρχα μέσα μαζικής ενημέρωσης υποχρεώνουν τον Παλαιστίνιο –τον οποίον έχουν καλέσει στις  ειδήσεις αφού πρώτα τον έχουν επιλέξει προσεκτικά και τον έχουν εξετάσει εξονυχιστικά– να εξηγήσει γιατί, πράγματι πώς είναι δυνατόν, αυτός, η οικογένειά του και οι άνθρωποί του να μην είναι τρομοκράτες. Προκειμένου να αναγνωριστεί ως συνομιλητής, ο Παλαιστίνιος θα πρέπει να πείσει, με τον πιο κατηγορηματικό τρόπο, ότι δεν είναι βίαιος. Ότι δεν μισεί τους Εβραίους. Ότι αυτός και οι δικοί του, καλώς ή κακώς, δεν είναι όπως όλα όσα έχει δει ο δυτικός παρατηρητής στην τηλεόραση. Ότι δεν αποτελεί απειλή. Πράγματι, ο Παλαιστίνιος θα πρέπει να ισχυριστεί το αδύνατο, να δηλώσει δυνατά και καθαρά ότι δεν είναι Παλαιστίνιος. Ο «καλός» Παλαιστίνιος, ξεδοντιασμένος και ουδετεροποιημένος, γυαλισμένος και εναργής, αγκαλιάζει τον αποικιστή του, συνάπτει ειρήνη μαζί του, ταυτιζόμενος με όλα όσα δεν είναι. Ακόμα κι έτσι, ο «καλός» Παλαιστίνιος δεν γίνεται αποδεκτός, αλλά παρουσιάζεται σαν να καταθέτει εναντίον του λαού του, ενός λαού που είναι πράγματι η πεμπτουσία του κακού, παρότι ο ίδιος δεν είναι κομμάτι του.

Η άρνηση, λοιπόν, ανοίγει για τους γηγενείς συναρπαστικά εναλλακτικά μονοπάτια. Η άρνηση του ατόμου να αντιπαρέλθει τις κατηγορίες ανοίγει την πόρτα στη δυνατότητα να παρουσιάσει τον εαυτό με τρόπο ανεξάρτητο από αυτές. Η άρνησή του να αποποιηθεί προληπτικά την ενοχή του, να αμβλύνει κάθε φράση που ασκεί κριτική στη σιωνιστική εποικιστική αποικιοκρατία προσθέτοντας μια αποκήρυξη τoυ αντισημιτισμού, να εισάγει πριν από κάθε αναφορά στην παλαιστινιακή αντίσταση μια φράση που καταδικάζει τη βία, η άρνηση τέτοιων απαιτήσεων απελευθερώνει το άτομο από αυτά τα βάρη. Η άρνηση του ατόμου να αυτοπροσδιορίζεται μέσω της αποσύνδεσης επιτρέπει την αναγνώριση της ανθρωπινότητας κάθε Παλαιστίνιου και ενοποιεί το παλαιστινιακό έθνος.

Στην προσπάθεια να ακουστούν, πολλοί Παλαιστίνιοι και αλληλέγγυοι ακτιβιστές έχουν ενδώσει στις αυτοκρατορικές δομές και στις στρατηγικές καθυπόταξης. Αναγκασμένοι να αποδείξουμε την εγκληματικότητα των αποικιστών μας στα αυτοκρατορικά ακροατήρια, παραθέτουμε τους καταπιεστές μας, δίνοντας μεγαλύτερη βαρύτητα στις μαρτυρίες και τις αφηγήσεις τους έναντι των δικών μας. Έτσι, το Ισραήλ, αν εντέλει διαπράττει κάποιο αδίκημα, είναι ένοχο μόνο για ρατσισμό και απαρτχάιντ γιατί, ε, έτσι έχουν πει εκείνοι. Πρόκειται για μια μεγάλη αποκάλυψη, που έγινε από αποικιστές με αρχές και από ευγενή αυτοκρατορικά μυαλά. Το ότι το Ισραήλ είναι μια αποικία εποίκων, ότι είναι μια παράνομη οντότητα που βασίζεται στη διαρκή γενοκτονία, ότι δεν έχει δικαίωμα ύπαρξης, είναι θέματα που δεν πρέπει ποτέ να ανοίγουν, είτε αποδεικνύονται από 100+ χρόνια ιθαγενικών δεινών και μαρτυριών είτε όχι.

Έχουμε υπερεκτιμήσει τόσο πολύ τα δυτικά αυτιά και τα μάτια, ώστε θεωρήσει πως η ενσυναίσθηση είναι προνόμιο λίγων και εκλεκτών. Υπάρχει, τελικά, ένας λόγος για τον οποίο η μεγάλη, αγαπημένη και αείμνηστη Shireen Abu Akleh [6] έλαβε μεγαλύτερη διεθνή αναγνώριση από τους 700+ Παλαιστίνιους που δολοφονήθηκαν συνολικά φέτος. Έχουμε επικεντρωθεί υπερβολικά στο γεγονός ότι οι Παλαιστίνιοι που κακοποιήθηκαν ή δολοφονήθηκαν ήταν «άοπλοι» ή «άμαχοι», ότι ήταν «Xριστιανοί» ή, ακόμα καλύτερα, «Εβραίοι», ότι ήταν «δημοσιογράφοι», ότι είχαν «αμερικανικά διαβατήρια» και μιλούσαν με «αμερικανική προφορά», ότι είχαν «σκυλιά» που τώρα τους αποζητούν, ότι ήταν «γυναίκες και παιδιά». Κάναμε λάθος να τονίζουμε τις μοναδικές ιδιότητες που τους έκαναν ξεχωριστούς στα δυτικά μάτια, αντί να τονίσουμε ότι ήταν Παλαιστίνιοι, σε παλαιστινιακή γη, ότι οι ζωές τους ήταν πολύτιμες και η θανάτωσή τους αποτρόπαια, ανεξάρτητα από το αν εκείνη τη στιγμή χαμογελούσαν ή αν κρατούσαν όπλο. Επιτρέψαμε στη Δύση, στην κοινή γνώμη, να φανταστεί τα τέλεια θύματά της, με τίμημα τον αποκλεισμό των υπολοίπων.

Πράγματι, ακόμη και εκείνοι που έχουν διεκδικήσει ρητά το δικαίωμα των Παλαιστινίων στην ένοπλη αντίσταση, το έχουν κάνει συνήθως με προσοχή, ευθυγραμμιζόμενοι με τα αυτοκρατορικά όρια. Υποκύπτοντας στις δυτικές προσταγές να αιτιολογήσουν την άποψή τους, επέστησαν την προσοχή στα ψηφίσματα του ΟΗΕ, έκαναν συγκρίσεις με τις συγκρούσεις μεταξύ δυτικών, υποστήριξαν ότι η αντίσταση χτυπά μόνο «στρατιωτικούς στόχους», υπογράμμισαν ότι οι στόχοι ήταν μέρος της «στρατιωτικής ιεραρχίας», προσκολλήθηκαν στο γεγονός ότι «εκείνοι πυροβόλησαν πρώτοι». Σεβόμενοι τις δυτικές ευαισθησίες και υποκλινόμενοι στις εντολές που τους φώναξαν -έστω για λίγο- έχουν εγκαταλείψει μια αυθεντικά αποαποικιακή αφήγηση και έχουν θυσιάσει μια αφήγηση απελευθέρωσης. Παρέλειψαν να αναφέρουν ότι αυτοί που στοχοποιήθηκαν ήταν, είναι, αποικιοκράτες, έποικοι, πρωταρχικοί δρώντες, δράστες, υποκινητές του αποικισμού και της γενοκτονίας της Παλαιστίνης. Παρέλειψαν να αναφέρουν ότι η αντίσταση στοχεύει οικισμούς εποίκων, που ιδρύθηκαν πάνω στην εθνοκάθαρση και την ισοπέδωση των παλαιστινιακών χωριών· ότι στοχεύει αποικιακούς έποικους που ζουν σε κλεμμένα παλαιστινιακά σπίτια, σε κλεμμένη παλαιστινιακή γη, που ουρούν στα πτώματα μας[7] και χορεύουν πάνω στους τάφους μας [8]. Δεν έχουν καταφέρει να υπογραμμίσουν ότι ο όρος «Εποικιστική-Αποικιοκρατία» δεν είναι τυχαίος, και ότι ο αποικιοκράτης παραμένει αποικιοκράτης, είτε φοράει στολή είτε όχι.

Ο αγώνας μας δεν γίνεται για να τον δείξουν με τις κάμερές τους, ούτε για να γίνει ένα θέμα στις οθόνες τους. Η μάχη μας δεν είναι υπέρ των «δύο κρατών» και της συνθηκολόγησης, ούτε για την αποκατάσταση των δικαιωμάτων μας υπό αποικιακή κυριαρχία – αρνούμαστε κάθε συζήτηση που μπορεί να κάνει το σπαθί με τον λαιμό [9]. Ο πόλεμος μας, οι προσπάθειές μας, η ίδια μας η ζωή, είναι ταγμένες στην ανάκτηση, την αποαποικιοποίηση και την αποκατάσταση της γης μας.

Σε αυτόν τον μεγάλο αποαποικιακό αγώνα, πρέπει να υπερασπιστούμε μια ανεξάρτητη παλαιστινιακή αφήγηση. Καθώς 100.000 αποικιακοί στρατιώτες [10] συγκεντρώνονται γύρω από τη Γάζα, πρέπει να παραμείνουμε αμετακίνητοι. Πρέπει να ενοποιήσουμε τις γραμμές μας. Πρέπει να φωνάξουμε από τις στέγες των σπιτιών μας ότι υπερασπιζόμαστε την αντίσταση. Πρέπει να συσπειρωθούμε πίσω από τη Γάζα. Πρέπει να απελευθερωθούμε από τη διανοητική πολιορκία, να κοιτάξουμε πέρα ​​από τον ορίζοντα, να τολμήσουμε να δράσουμε πέρα ​​από το τείχος του απαρτχάιντ. Πρέπει να εξυμνήσουμε κάθε ιθαγενική αντίσταση, αυτούς που πολεμούν με τις γραφίδες τους και, ιδιαίτερα, εκείνους που χρησιμοποιούν τουφέκια. Πρέπει να θρηνήσουμε κάθε μάρτυρα – είτε αυτός είναι πολίτης είτε μαχητής της ελευθερίας. Πρέπει να σηκώσουμε το λάβαρο της «πυρωμένης σφαίρας και του ματωμένου μαχαιριού»[11]. Πρέπει να χρησιμοποιήσουμε κάθε εργαλείο για τη συλλογική απελευθέρωση, από τη Χάιφα μέχρι την Αλ-Νακάμπ, από το ποτάμι μέχρι τη θάλασσα.

Αναδημοσιεύση του άρθρου του Zubayr Alikhan, “We must refuse to apologize for Palestinian humanity”, Mondoweiss, 9 Oκτωβρίου 2023, https://mondoweiss.net/2023/10/we-must-refuse-to-apologize-for-palestinian-humanity/

Μετάφραση: Στάθης Παπασταθόπουλος

Επιμέλεια μετάφρασης: Βαγγέλης Πούλιος

Παράθεση ως: Alikhan, Zubayr. 2023, “Ας αρνηθούμε επιτέλους …. να ζητήσουμε συγγνώμη για την ανθρωπινότητα των Παλαιστινίων”, Να Απο-αποικιοποίησουμε την Hellas ιστολόγιο, 13 Οκτωβρίου,

Υποσημειώσεις

[1] https://mondoweiss.net/2023/10/palestinian-resistance-in-gaza-launches-unprecedented-surprise-attack-on-israel/

[2] Fanon, F. (1982). Της γης οι κολασμένοι. Αθήνα: Κάλβος.

[3] https://nationalhumanitiescenter.org/pds/amerbegin/contact/text7/requirement.pdf

Σ.τ.Μ.: Πρόκειται για μια δικαστική εντολή της Ισπανικής Μοναρχίας, που συντάχθηκε από τον νομικό Juan López de Palacios Rubios (μέλος του Συμβουλίου της Καστίλης) και απευθύνεται στους ιθαγενείς πληθυσμούς της Αμερικής. Είχε ως στόχο να κοινοποιήσει και να ρυθμίσει τα ισπανικά δικαιώματα κατάκτησης, εκμετάλλευσης και υποταγής επί της γης, των πόρων και των πληθυσμών που κατοικούσαν στον «νέο κόσμο». Για περισσότερες πληροφορίες δέστε το κεφάλαιο με τίτλο Ισότητα και Ανισότητα στο βιβλίο του Tzvetan Todorov Η Κατάκτηση της Αμερικής: Το Ζήτημα του Άλλου (Εκδ. Νήσος, 2004).

[4] Said, E. (1996). Κουλτούρα και Ιμπεριαλισμός. Αθήνα: Νεφέλη.

[5] Σ.τ.Μ.: Ο όρος Χασμπάρα (Hasbara), ο οποίος δεν μπορεί να μεταφραστεί άμεσα στα Ελληνικά, αφορά τις στρατηγικές ελέγχου και χειρισμού της αφήγησης και πληροφόρησης που χρησιμοποιεί το κράτος του Ισραήλ προκειμένου να επιτύχει την εθνική συστράτευση προς τις εκάστοτε πολεμικές επιχειρήσεις, να επηρεάσει θετικά την διεθνή κοινή γνώμη και να ελέγξει την πρόσληψη των γεγονότων, να εξασφαλίσει συμμαχίες και υποστήριξη και να καθορίσει τους όρους της πολιτικής συζήτησης και διαπραγμάτευσης.

[6] Σ.τ.Μ.: Η Σιρίν Αμπού Άκλεχ υπήρξε εμβληματική ανταποκρίτρια του δημοσιογραφικού οργανισμού Al Jazeera στη Μέση Ανατολή. Ήταν παλαιστινιακής καταγωγής, χριστιανή με αμερικανική υπηκοότητα. Κάλυπτε με τα ρεπορτάζ της για περισσότερες από δύο δεκαετίες τα γεγονότα στις κατειλημμένες από το Ισραήλ παλαιστινιακές περιοχές. Δολοφονήθηκε σφαίρα στο κεφάλι από ισραηλινό ελεύθερο σκοπευτή κατά τη διάρκεια επιδρομής των ισραηλινών δυνάμεων στο στρατόπεδο της Τζενίν στις 11 Μάϊου 2022.

[7] https://twitter.com/SamarDJarrah/status/1711051313239187923?s=20

[8] https://twitter.com/QudsNen/status/1706353476219879875?s=20

[9] https://www.youtube.com/watch?v=Veoy32G7trY&ab_channel=AntiImperialistFrontTV

[10] https://www.aljazeera.com/news/liveblog/2023/10/9/israel-hamas-war-live-news-gaza-under-non-stop-bombardment

[11] Σ.τ.Μ.: Fanon, F. (1982). Ο.π. σελ.11